Vergi Ziyaı Cezası Nedir?

Vergi Usul Hukuku 341.maddesine göre; mükellefin ya da vergi sorumlusunun Kanuna göre vergilendirme ile ilgili görevlerini zamanında yerine getirmemesi ya da eksik yerine getirmesi sebebiyle ortaya çıkar.

VUK 341.maddede geçen hususlar çerçevesinde vergi ziyaına sebebiyet verilmesi sonucu vergi ziyaı suçunu işleyen mükelleflere kesilen ceza; ziyaa uğratılan verginin 1 katıdır. Eğer VUK 359.maddedeki fiiller işlenmişse bu ceza ziyaa uğratılan tutarın 3.katına çıkar, bu fiillere iştirak edenlere ise 1 kat uygulanır.

Vergi, incelemesinden başlanılmasından ya da takdir komisyonuna sevk edilmesinde sonra verilenler hariç olarak, kanuni süre geçtikten sonra verilen beyannameler için kesilecek ceza %50 oranında uygulanır.

7338 sayılı kanun ile yapılan değişiklik şu şekildedir;

Madde 339 – (Değişik:14/10/2021-7338/38 md.)

Vergi ziyaına sebebiyet vermekten veya usulsüzlükten dolayı ceza kesilen ve cezası kesinleşenlere, vergi ziyaı cezasında cezanın kesinleştiği tarihi izleyen günden itibaren beşinci yılın isabet ettiği takvim yılının sonuna kadar, usulsüzlükte cezanın kesinleştiği tarihi izleyen günden itibaren ikinci yılın isabet ettiği takvim yılının sonuna kadar tekrar ceza kesilmesi durumunda, vergi ziyaı cezası yüzde elli, usulsüzlük cezası yüzde yirmibeş oranında artırılmak suretiyle uygulanır. Şu kadar ki, artırım tutarı kesinleşen cezadan (kesinleşen birden fazla ceza olması durumunda bunlardan tutar itibarıyla en yükseğinden) fazla olamaz. Birinci fıkrada yer alan beş ve iki yıllık sürelerin hesabında, artırıma esas alınan cezaların kesinleşme tarihi dikkate alınır.

VUK’nun 339’uncu maddesinde yer alan tekerrüre ilişkin hükümleri incelediğimizde; tekerrür müessesesinin şartlarını yani cezanın tekerrür nedeniyle arttırılabilmesi için gerekli şartları ana hatları ile aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• Ceza, Vergi Ziyaı veya Usulsüzlük Nedeniyle Kesilmiş Olmalıdır
• Kesilmiş Olan İlk Ceza Kesinleşmiş Olmalıdır
• İkinci Ceza, Belli Bir Sürede Kesilmelidir
• İlk Ceza İle Sonraki Ceza Aynı Neviden Olmalıdır
• İlk Ceza ile Sonraki Ceza Aynı Mükellefe veya Vergi Sorumlusuna Kesilmelidir

Vergi Ziyaı Cezalardan Birinin VUK 359 uncu Madde Kapsamında Olduğu İçin 3 Kat Olarak Uygulanması

Bilindiği üzere VUK’nun 344 üncü maddesi uyarınca, vergi ziyaına 359 uncu maddede yazılı fiillerle sebebiyet verilmesi halinde bu ceza üç kat olarak uygulanmaktadır. Bu gibi durumlarda yani kesilen vergi ziyaı cezasının birinin üç kat olarak uygulanması durumunda tekerrür hükümlerinin nasıl uygulanması gerektiği de tekerrürle ilgili olarak ortaya çıkan
başka bir sorundur. Konunun Platformda tartışılması sonucunda; ilk cezanın vergi ziyaına 359 uncu maddede yazılı fiillerle sebebiyet verilmesi nedeniyle üç kat olarak uygulanmış olması halinde, sonraki cezanın bir kat vergi ziyaı cezası kesilmesi gerektiren bir fiil olması halinde tekerrür hükmünün uygulanabileceği görüşü ağırlıklı olarak kabul görmüştür. Ancak ilk cezanın bir kat olarak kesilmesi halinde daha sonra üç kat olarak kesilmesi gerekecek cezalar için tekerrür hükmünün uygulanmaması gerektiği konusunda ise görüş birliği sağlanmıştır. Anılan görüşün gerekçesi olarak da; “sonradan kesilen cezanın, üç kat olarak kesiliyor olmasının içinde tekerrür hükümlerini de barındırdığı, işlenen fiilin cezasının kanunun başka bir maddesinde yer alan düzenleme nedeniyle zaten arttırıldığını, aynı fiile uygulanacak cezanın bir kez de tekerrür hükümleri uygulanarak arttırılması halinde aynı fiile (suça) birden fazla ceza verilmesinin söz konusu olacağı, bunun ise ceza hukukunun genel ilkelerine aykırı olduğu, bu nedenle fiile üç kat ceza uygulanmak suretiyle zaten ağırlaştırılmış bir ceza uygulandığından,
bu cezanın tekerrür hükümleri uygulanarak yeniden arttırılmasının doğru olmadığı” görüşü kabul edilmiştir.

(Kaynak: İstanbul YMMO)

Hapis Cezası

VUK’un 359.maddesinde belirtilen fiilleri işleyenlere hapis cezası verilebilir. Bu fiiller şöyledir;

• Defter ve kayıtlarda muhasebe hileleri yapılması, sahte hesaplar açılması ya da matrah azaltıcı işlemler yaparak hesapların bir kısmının ve ya tamamının başka kayır ortamlarında tutulması
• Defter, kayıt ve belgelerin gizlenmesi, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanılması ve düzenlenmesi fiilleri sonucunda 18 aydan 3 yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
• Defter, kayıt ve belgelerin yok edilmesi, değiştirilmesi, sahte belge düzenlenmesi ve kullanılması
• Maliye Bakanlığı ile anlaşma yapılmaksızın belge bastırılması, ve bu belgelerin kullanılması onucunda 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

Vergi Ziyaı, Usulsüzlük ve Özel Usulsüzlük Cezalarında İndirim

VUK 376.maddesine göre tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde ilgili vergi dairesine müracaatla vadesinde ödeneceği bildirilirse;

• Vergi ziyaı cezasından birinci defada yarısı, sonrakilerde üçe biri
• Usulsüzlük cezalarında üçte biri indirilir.

Mükellef eğer ödeyeceğini bildirdiği vergi cezasını yazılı süre içinde ödemezse ya da dava konusu yaparsa 376.madde hükmünden yararlanamaz.

Örnek:

X mükellefi 2020 yılı için 50.000 TL gelir beyan etmiştir. Vergi dairesinin yaptığı incelemeler sonucu gerçek matrahın 66.000 TL olduğu tespit edilmiştir. Bu farkın yanıltıcı belgeden kaynaklandığı anlaşılmıştır.  Mükellefe kesilecek olan vergi ziyaı cezası ne kadardır?

2020 yılı için gelir vergisi tarifesi;

Beyan edilen matrah: 50.000 TL’dir. Bu beyan için vergi hesaplayalım.

50.000 TL’nin 49.000 TL’si için 8.700 TL

fazlası olan 1.000 TL için (50.000-49.000); 1.000 TL * %27=      270 TL vergi çıkar ve toplam vergi 8.970 TL olur.

Olması gereken matrah ise; 66.000 TL’dir.

66.000 TL’nin 49.000 TL’si için 8.700 TL

fazlası olan 17.000 TL için (66.000-49.000); 17.000 TL * %27=     4.590 TL vergi çıkar ve toplam vergi 13.290 TL olur.

Kayba uğratılan vergi; 13.290 TL – 8.970 TL= 4.320 TL‘dir.

Ceza yanıltıcı belge kullanmaktan dolayı kesildiği için; kayba uğratılan verginin 3.katı ceza kesilir.

Dolayısıyla kesilecek ceza; 4.320 * 3= 12.960 TL’dir.

Bunun yanında VUK 359.maddeye göre mükellef hakkında 18 aydan 3 yıla kadar hapis cezasına hükmedilir.