Ücret Gelirleri Nasıl Beyan Edilir
Ücret gelirleri nasıl beyan edilir konusundan önce ücretin ne olduğuna ve unsurlarına bakalım ve konuyu örneklerle açıklayalım.
Ücret Nedir
193 sayılı GVK’ye göre işverene tabi ve bağımlı çalışanlara hizmetleri karşılığında verilen para ve ayın haklardır.
Unsurları Nelerdir?
- Bir işverene tabi olma
- Belli bir iş yerine bağlı olma
- Hizmetin karşılığı olarak bir ödemenin yapılması
Hangi Ücretler Beyan Edilir Hangileri Beyan Edilmez
- Emekli maaşı beyana tabi değildir.
- Tek işverenden alınan ücret vergi kesintisi yoluyla vergilendirildiği için beyana tabi değildi fakat 7194 Sayılı Kanunla 193 sayılı Gelir Vergisi’nin 86/1(b) alt bendi değiştirilerek tek işverenden elde edilse dahi;
2023 yılında ise 1.900.000 TL‘den fazla ücret geliri elde edenlerin gelirlerini beyan etmesi noktasında düzenleme yapılmıştır. (4.dilim)
2022 yılında ise 880.000 TL‘den fazla ücret geliri elde edenlerin gelirlerini beyan etmesi noktasında düzenleme yapılmıştır. (4.dilim)
- Kesintiye tabi tutulmamış ücret gelirleri tutarı ne olursa olsun beyan edilmelidir.
- Birden fazla işverenden ücret alan ve birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı Gelir Vergisi Kanunu tarifesinin ikinci gelir diliminde olan tutar;
2023 için 150.000 TL‘yi aşmayan mükelleflerin, tamamı kesinti yolu ile vergilendirilmiş ücretleri beyan edilmez. (2.dilim)
2022 için 70.000 TL‘yi aşmayan mükelleflerin, tamamı kesinti yolu ile vergilendirilmiş ücretleri beyan edilmez. (2.dilim)
- Birden fazla işverenden kesinti yoluyla ücret geliri elde eden ücretlilerden birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı Gelir Vergisi Kanunu tarifesinin 2.gelir diliminde olan tutar yani
2023 için 150.000 TL‘yi aşan mükellefler beyan vermek zorundadır.
2022 için 70.000 TL‘yi aşan mükellefler beyan vermek zorundadır.
- Birden fazla işverenden ücret alan mükellefler, birinci işverenden aldığı ücret;
2023 yılı için 150.000 TL ve birinci işverenden alınan dahil ücret gelirleri toplamının gelir vergisi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan 1.900.000 TL‘yi aşması durumunda beyanname vermek zorundadır. Birden fazla işverenden ücret alan mükellefler, birinci işverenin hangisi olduğu seçiminde serbesttir.
2022 yılı için 70.000 TL ve birinci işverenden alınan dahil ücret gelirleri toplamının gelir vergisi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan 880.000 TL‘yi aşması durumunda beyanname vermek zorundadır. Birden fazla işverenden ücret alan mükellefler, birinci işverenin hangisi olduğu seçiminde serbesttir.
- Aynı zamanda birden fazla işverenden ücret alınması halinde, istisna uygulaması, sadece en yüksek ücretin elde edildiği işveren tarafından gerçekleştirilecektir. Söz konusu işverene bu durumu bildirme yükümlülüğü hizmet erbabına aittir. Birden fazla işverenden aynı tutarda ücret alındığı durumda, istisnayı uygulayacak olan işvereni hizmet erbabı kendisi belirleyecektir. İstisnadan faydalanılan işverende, istisnanın tamamından faydalanılamaması durumunda kalan tutar için diğer işverende istisnadan faydalanılması mümkün değildir.
- Ücret gelirlerinden vergilendirilmesinde; Ordu Yardımlaşma ve vb gibi kurumlara yapılan yardımlar, Kanunla kurulan emekli sandıkları ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20.maddesinde belirtilen sandıklara ödenen aidat ve primler ile İşsizlik Sigortası Pirimler, sosyal güvenlik destek primi (SGDP), engellilik indirimi ve çalışanlar tarafından sendikalara ödenen aidatlar indirim konusu yapılabilir.
- Teknoloji bölgesinde elde edilen gelirler istisna kapsamındadır ve beyan edilmez.
Örnek:
A kişisi 2020 yılında birinci işverenden 540.000 TL, ikinci işverenden ise 50.000 TL ücret elde etmiştir ve ücretler kesinti yoluyla vergilendirilmiştir. X kişisinin toplam elde ettiği gelir 590.000 TL’dir. Ve bu ücret geliri, 193 sayılı GVK’nin 103.maddesinde 2020 yılı için belirlenen 600.000 TL’yi aşmamaktadır. Birden sonraki işverenden elde ettiği gelir 50.000 TL’dir. Bu da GVK’nin 103.maddesindeki ikinci dilim olan 49.000 TL’yi aştığı için iki işverenden elde ettiği ücret geliri toplamı beyan edilir. Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden yıl içinde kesilen vergiler mahsup edilebilecektir.
Örnek:
B kişisi 2020 yılında birinci işverenden 540.000 TL, ikinci işverenden ise 15.000 TL, üçüncü işverenden ise 33.000 TL ücret elde etmiştir ve ücretler kesinti yoluyla vergilendirilmiştir. B kişisinin elde ettiği toplam gelir 588.000 TL’dir. Bu ücret geliri, 193 sayılı GVK’nin 103.maddesinde 2020 yılı için belirlenen 600.000 TL’yi aşmamaktadır. Birinci gelir 540.000 TL olarak kabul edildiğinde ikinci ve üçüncü ücret gelirleri olan 15.000 TL ve 33.000 TL’nin ise GVK’nin 103.maddesindeki 2020 için belirlenen ikinci dilim olan 49.000 TL’yi aşmaması nedeniyle B kişisi ücret gelirlerini beyan etmeyecektir.
Örnek:
C kişisi birinci işverenden 550.000 TL, ikinci işverenden 750.000 TL ücret almaktadır. Birinci işverenden aldığı ücret 193 sayılı GVK’nin 103.maddesinde 2020 yılı için belirlenen 600.000 TL’yi aşmamaktadır. İkinci işverenden aldığı ücret ise teknoloji bölgesinden çalışanlar için belirlenen istisna kapsamında olduğu için bu işçi ücret gelirleri için beyanname vermeyecektir.
Örnek:
D kişisi, 2020 yılında biri serbest bölgeden olmak üzere üç ayrı işverenden ücret geliri elde etmiştir. Birinci işverenden aldığı ücreti (serbest bölge) 560.000 TL, ikinci işverenden aldığı ücreti 35.000 TL ve üçüncü
işverenden aldığı ücreti 15.000 TL’dir. Üç işverenden aldığı ücret toplamı 610.000 TL’dir. Dördüncü dilime göre toplam ücret geliri 600.000 TL’yi aştığından dolayı ücret beyan edilecektir.
Örnek:
E kişisi, 2020 yılında üç ayrı işverenden tevkif yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde etmiştir. Elde edilen ücret gelirleri sırasıyla 140.000 TL, 90.000 TL ve 45.000 TL’dir. Bu ücretlerden 90.000 TL olanı 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, 45.000 TL olanı ise 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunun kapsamında elde edilmiştir. Birinci işverenden elde edilen gelir toplama dahil edilmeyecektir. İkinci ve üçüncü işverenden elde ettiği gelirin toplamı her ne kadar 49.000 TL’yi geçse de bu ücretler vergiden istisnadır. O yüzden E kişisinin beyan edilecek geliri yoktur.
Örnek:
F kişisi, 2020 yılında üç ayrı işverenden tevkif yoluyla ücret geliri elde etmiştir. Birinci işverenden 420.000 TL, İkinci işverenden alınan ücret (4691 sayılı Kanun kapsamında 82.000 TL ve üçüncü işverenden (5746 sayılı Kanun kapsamında 48.750 TL gelir elde etmiştir. Birinci işveren olarak kabul edilen ücret geliri toplama dahil edilmez. İkinci işverenden elde edilen gelir istisna kapsamındadır ve beyana tabi değildir. Üçüncü işverenden elde edilen gelir de 49.000 TL’nin altında olduğu için beyan edilmez. Dolayısıyla F kişisinin beyan edilecek ücret geliri yoktur.
Diğer Ücretliler Kimlerdir
- Safi ücretleri, sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının %25’idir.
- Onlar adına beyanname verilmez
- Kazançları basit usulde tespit edilen hizmet erbabı yanında çalışanlar, özel hizmetlerde çalışan taksiciler, inşaatlarda çalışan işçiler, gayrimenkul sermaye iradı sahibi yanında çalışanlar
- Gerçek ücretlerinin tespitinin imkansız olması nedeniyle, Danıştay’ın olumlu görüşü ve Maliye Bakanlığınca bu kapsama alınanlar.
Ücretin Gününde Ödenmemesi
Ücreti ödeme gününden itibaren 20 gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır.
Bu işçilerin bu nedenle iş akitleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz.
Eğer ücretin tamamı veya bir kısmı ödenmemişse ve ortada ücretin ödenmesine engel olan bir mücbir sebep yoksa işçiler Kanundan gelen haklarını kullanıp çalışmaktan kaçınabilirler.
Ücretinin tamamı veya bir kısmı ödenmeyen işçi çalışmaktan kaçınıyorsa bu eylem grev olarak değerlendirilmez. İşyeri bir sendikaya bağlı değilse ücreti ödenenlerin bu eyleme katılması hukuken uygun değildir ve ücreti ödenip çalışmaktan kaçınanlar için Kanundan gelen yaptırım uygulanır.
Bu sebeplerden dolayı çalışmaktan kaçınan işçilerin iş akitleri feshedilemez, bunların yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz.
Ücret Kesme Cezası
İşveren toplu sözleşme veya iş sözleşmelerinde gösterilmiş olan sebepler dışında işçiye ücret kesme cezası veremez.
İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin işçiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi gerekir. İşçi ücretlerinden bu yolda yapılacak kesintiler bir ayda iki gündelikten veya parça başına yahut yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin iki günlük kazancından fazla olamaz.
Bu paralar işçilerin eğitimi ve sosyal hizmetleri için kullanılıp harcanmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı hesabına Bakanlıkça belirtilecek Türkiye’de kurulu bulunan ve mevduat kabul etme yetkisini haiz bankalardan birine, kesildiği tarihten itibaren bir ay içinde yatırılır. Her işveren işyerinde bu paraların ayrı bir hesabını tutmaya mecburdur. Birikmiş bulunan ceza paralarının nerelere ve ne kadar verileceği Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanının başkanlık edeceği ve işçi temsilcilerinin de katılacağı bir kurul tarafından karara bağlanır. Bu kurulun kimlerden teşekkül edeceği, nasıl ve hangi esaslara göre çalışacağı çıkarılacak bir yönetmelikte gösterilir.
Gelir Vergisi Genel Tebliğine bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
Faydalı Bağlantılar
