Kurumsal kredi türleri nakdi ve gayri nakdi olmak üzere ikiye ayrılır. Bu içerikte bu iki kredi türü ve detaylarını sizlerle paylaşmaya çalışacağız. Bazı kredi türlerinin nasıl hesaplandığı konusunda da bilgi vereceğiz.

Ayrıca kredi değerlendirmesinde ön plana çıkan bir konu bankaların firmaların mizanlarını ve bilançolarını incelerken dikkate aldığı rasyolardır. Rasyoların nasıl hesaplandığının detaylarına ise bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

Kurumsal Kredi Türleri

1. Nakdi Krediler
2. Gayri Nakdi Krediler olarak ikiye ayrılır

1. Nakdi Krediler

1.1. Spot Krediler

1.2. Rotatif Krediler

1.3. İhracat Kredileri

1.4. Döviz Kredileri

1.5. İskonto Kredileri

1. Nakdi Krediler

1.1. Spot Krediler

Bu kredi türünde faiz oranı; kredinin kullanıldığı tarihte belirlenir, faiz ve anapara tahsilatı ise vade sonunda yapılır. Spot krediler; krediyi kullanan kurumun talebine göre; günlük, haftalık, aylık olarak belirlenebilir. Örneğin; 31.03.2021 tarihinde

1.2. Rotatif Krediler

Bu kredi türü; TL cinsinden firmaların hammadde, finansman, mal alımlarının finansmanı için kısa vadeli olarak kullandıkları kredi türüdür. Piyasa koşularına göre belirlenen faiz oranları söz konusudur ve faizleri üçer aylık dönemler halinde kurumdan tahsil edilir (Mart sonu, Haziran sonu, Eylül sonu, Aralık sonu). Bu krediler için bankalar bir vade belirler ama bazen firmalara bu kredileri vadesinden önce de kapatabilir.

Özellikle kamu bankaları son zamanlarda değişken faizler sebebiyle kredi faizlerini TL-REF (TURK LIRASI GECELIK REFERANS FAIZ ORANI) üzerinden belirliyorlar.

Örneğin; bir kredi kullanmak istediğinizde ve  bankadan faiz oranı istediğinizde banka size TL-REF + %4 faiz oranı ile kredi vermektedir.

Kredi teminatı olarak değişen koşullar söz konusudur. Bankalar bu kredileri kullandırırken, kefalet, gayrimenkul ipoteği, çek ve senetleri teminat olarak kabul edebilir. Bu kredi türünü bir örnekle açıklayalım.

Örnek: 

X Bankası kredi tebliğinde Y firması için 2.000.000 TL’lik bir kredi limiti oluşturmuştur. Bu limitin ilk 500.000 TL’lik kısmı Y firmasının X Bankası’na kredi teminatı için verdiği gayrimenkul ipoteği için sayılmıştır. 500.000-750.000 TL arasında X Bankası kefalet teminatını değerlendirmektedir. 750.000 TL üstü için çek teminatı kabul etmektedir. Çek teminatı için banka %10 marj uygulamaktadır. Y firması X Bankası’na kredi teminatı olarak 300.000 TL çek göndermiştir ve 1.000.000 TL kredi talep etmiştir. Gönderilen çeklerin istihbaratı yapılmış ve X Bankası 100.000 TL’lik çekin istihbaratının olumsuz olduğunu Y firmasına bildirmiştir. Firmanın 1.000.000 TL’lik krediyi kullanabilmesi için teminatı olumlu olan kaç liralık daha çeki bankaya vermesi gerekmektedir.

Cevap:

1.000.000 TL’lik kredi talebinin 750.000 TL‘si gayrimenkul ipoteği ve kefaletten karşılanmıştır. (500.000 TL’si gayrimenkul ipoteği, 250.000 TL’si kefalet)

Teminat için istihbaratı olumlu olan 250.000 + %10 marjlı çek verilmesi gerekmektedir. Yani  Y firmasının X Bankasına 250.000 * 1,10 = 275.000 TL olumlu istihbarata sahip çek teminatı vermesi gerekmektedir.

Y Firması X Bankasına 300.000 TL değerinde çek göndermişti. Fakat bu çeklerden 100.000 TL’sinin istihbaratı olumsuz çıkmıştı. İstihbaratı olumlu çek tutarı 200.000 TL’dir (300.000-100.000) Yani X Bankasının krediyi kullandırması için 275.000 – 200.000= 75.000 TL daha istihbaratı olumlu çek teminatına ihtiyacı vardır. 

Bu çekler bankaya teslim edildiğinde rotatif kredi banka tarafından kullandırılır. Faizleri de üçer aylık dönemler halinde tahsil edilir. Çekler tahsil oldukça kredinin riskinden düşülür. Y firması, kredinin vadesi dolana kadar geriye kalan riski kapatması gerekmektedir.

1.3. İhracat Kredileri

Bu kredi türü, TL cinsinden ihracatı içeren satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı faaliyetlerle ilgili finansman sağlamak için kurumlar tarafında kullanılan bir kredi türüdür. İhracat kredisi kurumlar tarafından; ihracata konu olan malların yurt dışına gönderilmesi öncesi ve sonrası kullanılabilir. Bu kredilerde; kurumların; vergi, resim ve harç istisnasından yararlanması mümkündür. Faiz tahakkukları; üçer aylık dönemler halinde kurumdan tahsil edilir. (Mart sonu, Haziran sonu, Eylül sonu, Aralık sonu)

1.4. Döviz Kredileri

İhracata hazırlık sebebiyle en fazla 18 ay vadeli olarak kullandırılan bir kredi türüdür.

1.4.1. Sevk Öncesi İhracat Kredisi (TL)

Kullanan kurumlar şöyledir;

• İhracatçı ve imalatçı-ihracatçı firmalar
• KOBİ kapsamında faaliyette bulunan, imalat sektöründe faaliyet gösteren, çalışan sayısı 1-200 arasında olan ihracatçı ve imalatçı-ihracatçı firmalar
• Kalkınmada öncelikli yörelerde faaliyet gösteren ihracatçı ve imalatçı-ihracatçı firmalar

Sevk öncesi ihracat kredisi; en fazla 18 ay vadeli olarak, taahhüt edilen FOB ihracat tutarının (Free on board-gemiye yüklenene kadar ücretsiz) %100’ü kredilendirilebilir. Faiz oranı Türk Eximbank tarafından belirlenir. Aracı bankalar bu faiz oranına %2 ekleyebilir.

1.4.2. Sevk Öncesi Döviz İhracat Kredisi

Sevk öncesi döviz ihracat kredisi; en fazla 90 veya 180 gün vadeli olarak, imalatçı, ihracatçı ve imalatçı-ihracatçı firmalara, ana para bakiyesi 10.000.000 ABD Doları’nı aşmayacak şekilde kullandırılır. Taahhüt edilen FOB ihracat tutarının (Free on board-gemiye yüklenene kadar ücretsiz) %100’ü kredilendirilebilir. Aracı bankalar bu faiz oranına en fazla %,0,75 ekleyebilir.

Aracı bankalar kurumdan şu belgeleri talep eder;

• Kredi Talep Formu,
• Firma Bilgi Formu,
• Firma Taahhütnamesi
• Muvafakatname Belgesi

1.4.3. Performans Kredileri

Geçmiş takvim yılı veya başvuru tarihinden geriye olmak kaydıyla 12 aylık dönem itibariyle DAB (döviz alım belgesi) / OB ihracat tutarının (Free on board-gemiye yüklenene kadar ücretsiz) bazında yapılan ihracat tutarıdır.

TL ve döviz olarak kullandırılabilir. Kredi alt ve üst limitleri; 500.000,00-10.000.00,00 ABD Doları’dır.

Türk Lirası ve döviz kredilerinde FOB ihracat tutarının %100’ü kredilendirilebilmektedir.

Performans kredilerinde en fazla vade 180 gündür. Bu krediler aracısız olarak Türk Eximbank tarafından kullandırılır.

Aracı bankalar bu kredi ile bağlantılı olarak Eximbank’a hitaben kesin ve süresiz veya en az bir yıl vadeli banka teminat mektubunu düzenlemek zorundadırlar.

1.5. İskonto Kredileri

Bu krediler, ticari işlemden doğan ve vadesi gelmemiş çeklerin nakde çevrilebilmesine olanak sağlar. Çeklerin bankaya verilmesinden vade sonuna kadar geçen süre için çek tutarı üzerinden faiz oranına göre faiz, komisyon, KKDF ve BSMV düşülür ve geriye kalan tutar kuruma ödenir.

Örnek:

Z firması W Bankasına teminat olarak kabul edilecek nitelikte 515.714,41 TL’lik çek göndermiştir. Kurumun talebi 500.000 TL iskonto kredisidir. Bu çeklerin ortalama vadesi; 105 gündür. Bankanın kuruma uygulayacağı iskonto kredisi faiz oranı ise %18,69’dur.

Banka bu çekler için 28.056,26 TL kesinti uygulamıştır ve kurumun hesabına 500.000 TL krediyi tanımlamış, bu kesintiyi de kurumunda cari hesabından tahsil etmiştir.

2. Gayri Nakdi Krediler

2.1. Teminat Mektupları

2.2. Harici Garanti Mektupları

2.3. Akreditifler

2.4. Teyitli İhracat Akreditifleri

2.5. Kabul Kredili İthalat İşlemleri

2.6. Prefinansman Kredileri

2. Gayri Nakdi Krediler

2.1. Teminat Mektupları

Borçlunun alacaklıya karşı olan yükümlülüğün yerine getirilmesi için banka tarafından alacaklıyı hitaben verilen bir taahhüttür. Borçlunun sözleşme gereği üzerine aldığı yükümlülük yerine getirilmediği takdirde banka bu tutarı alacaklıya ödemekle yükümlüdür.

2.2. Harici Garanti Mektupları

Bu işlemler yurt dışı ticari işlemlerde geçerlidir ve teminat mektubu mantığıyla işler.

2.3. Akreditifler

Bu kredi yöntemi dış ticaret işlemleri için ithalat işlemlerinde kullanılır. Yükleme vadesi, ödeme şekli, malın cinsi ve tutarını içeren akreditif mektubu krediyi sağlayan banka tarafından yurt dışındaki ihracatçının bankasına gönderilir ve mal bedeli, malın Türkiye’ye gönderilmesi sonrasında ihracatçıya ödenir. Akreditifin içeriğinde malın yüklenmesinden belli bir süre sonra ödeme koşulu geçerliyse bu akreditif vadelidir.

Örneğin yukarıdaki işlemler gerçekleşmiştir ve kullanılan kredi 6 ay vadeli akreditiftir. bu işlemler sonucunda krediyi kullanan banka ithalat yapan firma için ihracatçı firmaya 100.000 EURO tutarından transfer ödemesi gerçekleşmiştir. Artık muhataplar ithalatçı firma ve bankadır. 6 ay sonra ithalatçı firma krediyi kullandıran bankaya 100.000 EURO’yu ödemekle yükümlüdür. Bu kredilerin riski; kur artışlarından krediyi kullanan firmanın olumsuz etkilenmesidir.

2.4. Teyitli İhracat Akreditifleri

Bu kredi türünde; bir firma lehine açılan gayrikabilirücu ihracat akreditifine banka teyidini eklenir. Kredi koşullarına uygun vesaikin ibrazı karşılığı riskler üstlenilir ve vadesinde ödeme güvencesi verilir.

2.5. Kabul Kredili İthalat İşlemleri

Bu kredi türünde ihracatçı firma tarafından ithalatçı firmaya bir poliçe çekilir. Satıcının mal bedelinin ödenmesini garanti altına almak için ithalatçı firmanın bankasına gönderdiği poliçe kabul edildiğinde poliçenin vadesinde ödeneceğine dair bir taahhüt oluşur. Bu bedel; 3, 6 ve 9 ay vadelerde ödenebilir.

2.6. Prefinansman Kredileri

Bu krediler, ihracat, ithalat ve döviz kazandırıcı faaliyetlerle ilgili olarak mal ve hizmet alımının finansmanında kullandırılır. En fazla 1 yıl vadeli kredilerdir.

BDDK Kredi Düzenlemesi

Kaynak: TEB