Kar Yedeklerinin Muhasebe Kaydı
Kar Yedeklerinin Muhasebe Kaydı;
54 Kar Yedekleri Hesabının Tanımı
Ana sözleşmesi hükümleri yada ortaklıkların yetkili organları tarafından alınan kararlar uyarınca, dağıtılmamış yada işletmede alıkonulmuş karlar bu hesap grubunda takip edilir.
540 Yasal Yedekler Hesabının Tanımı
Yasa hükümleri uyarınca ayrılmış olan yedekler bu hesapta takip edilir.
540 Yasal Yedekler Hesabının İşleyişi
Yedekler, faaliyet yılı karından mahsup edilmek suretiyle bu hesaplara alacak kaydedilir.
Örnek:
X Şirketinin ödenmiş sermayesi 25.000.000 TL’dir. 2020 yılı sonuna kadar 4.500.000 TL ikinci tertip yasal yedek akçe ayrılmıştır. 2020 yılı sonundaki net kar 20.000.000 TL’dir. Birinci tertip yedek akçe ayrılacaktır. Ortaklara 10.000.000 TL kar payı dağıtılacaktır.
Birinci tertip yedek akçe;
TTK’nın 521.maddesinde; (1) Yedek akçeye yıllık kârın yüzde beşinden fazla bir tutarın ayrılacağı ve yedek akçenin ödenmiş sermayenin yüzde yirmisini aşabileceği hakkında esas sözleşmeye hüküm konabilir. Esas sözleşme ile başka yedek akçe ayrılması da öngörülebilir ve bunların özgülenme amacıyla harcanma yolları ve şartları belirlenebilir.” ibaresi geçektedir.
TTK’ya ulaşmak için bu bağlantıya tıklayabilirsiniz; https://secureservercdn.net/160.153.137.99/y3i.579.myftpupload.com/wp-content/uploads/2021/01/Turk-Ticaret-Kanunu.pdf)
Ödenmiş sermaye 25.000.000 TL’dir. 25.000.000 TL’nin 5’te 1’i olan 5.000.000 TL bulununcaya kadar birinci tertip yasal yedek olarak ayrılır.
Net kar rakamı olan 20.000.000 TL’nin 20’de 1’i olan 1.000.000 TL ise birinci tertip yedek akçe olarak ayrılır.
Şirket 2020 yılına kadar 4.500.000 TL birinci tertip yedek akçe ayırmıştır. Bu yıl ayrılacak olan yedek akçe ise 1.000.000 TL’dir. Böylece sınır olan 5.000.000 TL aşılmaktadır (25.000.000/5). Bu sebeple 1.000.000 TL yerine 500.000 TL (5.000.000-4.500.000)birinci tertip yedek akçe ayrılır.
İkinci tertip yedek akçe;
TTK’nın 519.maddesinde; “(1) Yıllık karın yüzde beşi, ödenmiş sermayenin yüzde yirmisine ulaşıncaya kadar genel kanuni yedek akçeye ayrılır. (2) Birinci fıkradaki sınıra ulaşıldıktan sonra da;
a) Yeni payların çıkarılması dolayısıyla sağlanan primin, çıkarılma giderleri, itfa karşılıkları ve hayır amaçlı ödemeler için kullanılmamış bulunan kısmı.
b) Iskat sebebiyle iptal edilen pay senetlerinin bedeli için ödenmiş olan tutardan, bunların yerine verilecek yeni senetlerin çıkarılma giderlerinin düşülmesinden sonra kalan kısmı.
c) Pay sahiplerine yüzde beş oranında kar payı ödendikten sonra, kardan pay alacak kişilere dağıtılacak toplam tutarın yüzde onu, genel kanuni yedek akçeye eklenir.
(3) Genel kanuni yedek akçe sermayenin veya çıkarılmış sermayenin yarısını aşmadığı takdirde, sadece zararların kapatılmasına, işlerin iyi gitmediği zamanlarda işletmeyi devam ettirmeye veya işsizliğin önüne geçmeye ve sonuçlarını hafifletmeye elverişli önlemler alınması için kullanılabilir.
(4) İkinci fıkranın (c) bendi ve üçüncü fıkra hükümleri, başlıca amacı başka işletmelere katılmaktan ibaret olan holding şirketler hakkında uygulanmaz.
(5) Özel kanunlara tabi olan anonim şirketlerin yedek akçelerine ilişkin hükümler saklıdır.” ibaresi geçmektedir.
Örneğimize dönersek; Şirket, ortaklara 10.000.000 TL kar payı dağıtımına karar vermiştir.
Birinci tertip temettü= Ödenmiş Sermaye * %5
25.000.000 * %5= 1.250.000 TL (İkinci tertip temettü dağıtımında dikkate alınmaz)
Birinci temettü: 1.250.000 TL
İkinci tertip yedek akçenin ayrılacağı tutar: 8.750.000 TL (10.000.000-1.250.000)
İkinci tertip yedek akçe: 8.750.000 * %10= 875.000 TL
| ________________________________________________________ | |||
| 242 İştirakler | 10.000.000,00 | ||
| 242.01 (Y Şirketi) | |||
| 523 İştiraklerden Yeniden Değerleme Artışları | 2.250.000,00 | ||
| 523.01 (Y Şirketi) | |||
| X Şirketinin Y Şirketinden Bedelisiz Hisse Alımı | |||
| ________________________________________________________ | |||
| ________________________________________________________ | |||
| 570 Geçmiş Yıl Karları | 1.375.000,00 | ||
| 540 Yasal Yedekler | 1.375.000,00 | ||
| 540.01 1.Tertip Yedek Akçeler (500.000) | |||
| 540.02 2.Tertip Yedek Akçeler (875.000) | |||
| Yedek Akçe Ayrılması | |||
| ________________________________________________________ | |||
| ________________________________________________________ | ||||
| 524 Maliyet Artışları Fonu | 5.000.000,00 | |||
| 501 Ödenmiş Sermaye | 5.000.000,00 | |||
| Sermaye Artışının Maliyet Artışları Fonundan Karşılanması | ||||
| ________________________________________________________ | ||||
541 Statü Yedekleri Hesabı Tanımı
Ana sözleşme hükümleri çerçevesinden ayrılan yedekler bu hesapta incelenir.
541 Statü Yedekleri Hesabının İşleyişi
Yedekler faaliyet yılı karından mahsup edilmek suretiyle bu hesaplara alacak kaydedilir.
Örnek:
X Şirketinin ana sözleşmesine göre net karın %5’i oranında ana sözleşme yedeği ayrılması öngörülmüştür. Net kar: 20.000.00 TL’dir.
| ________________________________________________________ | |||
| 570 Geçmiş Yıl Karları | 1.000.000,00 | ||
| 541 Statü Yedekleri | 1.000.000,00 | ||
| 2020 Yılı Karından Statü Yedeği Ayrılması | |||
| ________________________________________________________ | |||
542 Olağanüstü Yedekler Hesabının Tanımı
Sermaye şirketlerinde genel kurul tarafından ayrılmasına karar verilen olağanüstü yedek akçeler ile dağıtım dışı alan bu hesapta yer alır.
542 Olağanüstü Yedekler Hesabının İşleyişi
Yedekler faaliyet yılı karından mahsup edilmek suretiyle bu hesaplara alacak kaydedilir.
| ________________________________________________________ | |||
| 570 Geçmiş Yıl Karları | 1.000.000,00 | ||
| 542 Olağanüstü Yedekler | 1.000.000,00 | ||
| Olağanüstü Yedek Ayrılması | |||
| ________________________________________________________ | |||
549 Özel Fonlar Hesabının Tanımı
İşletmede bırakılması ve tasarrufu zorunlu yasal fonlar ile diğer amaçlarla ayrılan fonlar bu hesapta takip edilir. Yenileme fonu kapsamında varlık satışlarından elde edilen kârın pasifte bulundurabilme süresi üç yıldır. Bu kâr üç yıl içinde kullanılmalı ve üç yıl içinde kullanılmadığı durumda süre sonu itibariyle vergi matrahına eklenmelidir.
549 Özel Fonlar Hesabının İşleyişi
Kardan ayrılan tutarlar bu hesaba alacak, mahsubunda borç kaydedilir.
Örnek:
X İşletmesi 01.10.2019 tarihinde üretim hizmetlerinde kullanmak üzere maliyet bedeli 300.000 TL, birikmiş amortismanı 240.000 TL olan sabit kıymeti 250.000 TL + %18 KDV tutarında peşin olarak satmıştır. İşletme satmış olduğu sabit kıymeti yenilemek istemektedir.
Birini durum; İşletme 01.05.2020 tarihinde 275.000 TL+KDV tutarında sabit kıymet satın almıştır. Amortisman süresi 5 yıldır. Normal amortisman yöntemi uygulanmıştır. (https://malirehberim.com/amortismanlar/)
İkinci durum; Yeni bir sabit kıymet alınmamıştır ve üç yıllık sürenin sonunda yenileme fonu kapsamındaki gelir tutarı vergi matrahına ilave edilmiştir.
01.10.2019
| ________________________________________________________ | |||
| 102 Bankalar | 295.000,00 | ||
| 257 Birikmiş Amortismanlar | 240.000,00 | ||
| 253 Tesis, Makine ve Cihazlar | 300.000,00 | ||
| 391 Hesaplanan KDV | 45.000,00 | ||
| 549 Özel Fonlar | 190.000,00 | ||
| Sabit Kıymetin Yeniden Alınması Kaydıyla Satışı | |||
| ________________________________________________________ | |||
Birinci durumun kaydı;
01.05.2020
| ________________________________________________________ | |||
| 253 Tesis, Makine ve Cihazlar | 275.000,00 | ||
| 191 İndirilecek KDV | 49.500,00 | ||
| 102 Bankalar | 324.500,00 | ||
| Yeni Sabit Kıymet Alımı | |||
| ________________________________________________________ | |||
31.12.2020
| ________________________________________________________ | |||
| 549 Özel Fonlar | 55.000,00 | ||
| 257 Birikmiş Amortismanlar | 55.000,00 | ||
| 1.Yıl Amortismanlar | |||
| ________________________________________________________ | |||
31.12.2021
| ________________________________________________________ | |||
| 549 Özel Fonlar | 55.000,00 | ||
| 257 Birikmiş Amortismanlar | 55.000,00 | ||
| 2.Yıl Amortismanlar | |||
| ________________________________________________________ | |||
31.12.2022
| ________________________________________________________ | |||
| 549 Özel Fonlar | 55.000,00 | ||
| 257 Birikmiş Amortismanlar | 55.000,00 | ||
| 3.Yıl Amortismanlar | |||
| ________________________________________________________ | |||
31.12.2023
| ________________________________________________________ | |||
| 740 Hizmet Üretim Maliyeti | 30.000,00 | ||
| 549 Özel Fonlar | 25.000,00 | ||
| 257 Birikmiş Amortismanlar | 55.000,00 | ||
| 4.Yıl Amortismanlar | |||
| ________________________________________________________ | |||
31.12.2024
| ________________________________________________________ | |||
| 740 Hizmet Üretim Maliyeti | 55.000,00 | ||
| 257 Birikmiş Amortismanlar | 55.000,00 | ||
| 5.Yıl Amortismanlar | |||
| ________________________________________________________ | |||
İkinci durumun muhasebe kaydı;
31.12.2022
| ________________________________________________________ | |||
| 549 Özel Fonlar | 190.000,00 | ||
| 679 Diğer Olağandışı | 190.000,00 | ||
| Gelir ve Karlar | |||
| 5.Yılın Sonunda Yenisi Alınmayan Sabit Kıymetin Gelir Hesabına Devri | |||
| ________________________________________________________ | |||
Kar oluştuğundan dolayı vergi karşılığı ayrılmalıdır.
31.12.2022
| ________________________________________________________ | |||
| 691 Dönem Karı Vergi ve Yasal | 41.800,00 | ||
| Yükümlülükler Karşılığı | |||
| 370 Dönem Karından | 41.800,00 | ||
| Vergi Karşılıkları | |||
| 190.000 * 0,22 | |||
| ________________________________________________________ | |||
