İzin Süreleri ve Türleri
İzin süreleri şu şekildedir;
Yıllık Ücretli İzin (Hizmet Süresi)
İşyerinde işe başladığı günden itibaren deneme süresi de içinde olmak üzere en az 1 yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir
1 yıldan 5 yıla kadar (5 yıl dahil) olanlar | 14 gün |
5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlar | 20 gün |
15 yıl (dahil) ve daha fazla olanlar | 26 gün |
Emekli olduktan sonra aynı yerde çalışan ve 50 yaşından büyük olan bir kişinin ve 18 yaşından küçük olan bir işçinin yıllık izni (4857 sayılı Kanunun 53.madesine göre) en az 20 gündür.
Kısa çalışma ödeneğinin bağlanması sonrasında yıllık ücretli izin söz konusu olmaz. Kısa çalışma ödeneği ile yıllık ücretli izin iç içe geçemez.
Yıllık İzinden Sayılan Süreler (Bu Süreler Çalışılmış Sayılır)
- İşçinin uğradığı kaza veya tutulduğu hastalıktan ötürü işine gidemediği günler (Ancak, 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen süreden fazlası sayılmaz.).
- Kadın işçilerin doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadıkları günler
- İşçinin muvazzaf askerlik hizmeti dışında manevra veya herhangi bir kanundan dolayı ödevlendirilmesi sırasında işine gidemediği günler (Bu sürenin yılda 90 günden fazlası sayılmaz.)
- Çalışmakta olduğu işyerinde zorlayıcı sebepler yüzünden işin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesi sonucu olarak işçinin çalışmadan geçirdiği zamanın on beş günü (işçinin yeniden işe başlaması şartıyla).
- 66 ncı maddede sözü geçen zamanlar
- Madenlerde, taşocaklarında yahut her ne şekilde olursa olsun yeraltında veya su altında
çalışılacak işlerde işçilerin kuyulara, dehlizlere veya asıl çalışma yerlerine inmeleri veya girmeleri
ve bu yerlerden çıkmaları için gereken süreler. - İşçilerin işveren tarafından işyerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler.
- İşçinin işinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği süreler.
- İşçinin işveren tarafından başka bir yere gönderilmesi veya işveren evinde veya bürosunda yahut işverenle ilgili herhangi bir yerde meşgul edilmesi suretiyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği süreler.
- Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için belirtilecek süreler.
- Demiryolları, karayolları ve köprülerin yapılması, korunması ya da onarım ve tadili gibi, işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü işlerde bunların toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri esnasında geçen süreler.
- Madenlerde, taşocaklarında yahut her ne şekilde olursa olsun yeraltında veya su altında
- Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri.
- 3153 sayılı Kanuna dayanılarak çıkarılan yönetmeliğe göre röntgen muayenehanelerinde çalışanlara pazardan başka verilmesi gereken yarım günlük izinler.
- İşçilerin arabuluculuk toplantılarına katılmaları, hakem kurullarında bulunmaları, bu kurullarda işçi temsilciliği görevlerini yapmaları, çalışma hayatı ile ilgili mevzuata göre kurulan meclis, kurul, komisyon ve toplantılara yahut işçilik konuları ile ilgili uluslararası kuruluşların konferans, kongre veya kurullarına işçi veya sendika temsilcisi olarak katılması sebebiyle işlerine devam edemedikleri günler.
- Değişik: 4/4/2015-6645/35 md.) Ek 2 nci maddede sayılan izin süreleri,
- İşveren tarafından verilen diğer izinler ile 65 inci maddedeki kısa çalışma süreleri.
- Bu Kanunun uygulanması sonucu olarak işçiye verilmiş bulunan yıllık ücretli izin süresi.
6 Ay Çalışanın İzin Hakkı
Bu konu ile ilgili İş Kanunu’nda bir açıklama yoktur. Kanuna göre çalışanın izin hakkı olması için en az 1 yıl süreyle çalışmış olması gerekmektedir. Deneme süresi de dahil olmak üzere en az 1 yıl çalışan bir işçi izin hakkını elde etmiş olur. 6 ay çalışan bir işçinin izin hakkının verilmesi işverenin inisiyatifindedir.
Yol İzni
Çalışan, yıllık iznini başka bir şehirde geçirecekse ve buna dair bir ispatı varsa 4 güne kadar bir yol izni verilebilir. Ama bu durum işverenin inisiyatifindedir.
Kısa çalışma ödeneği detayları için bağlantıya tıklayabilirsiniz.
Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği
Part-Time (Kısmi) Süreli İş Sözleşmesine Göre Çalışan İşçinin Yıllık İzin Hakkı
Belirli iş sözleşmesi ile çalışan işçi emsal alınır. Bir işyerinde kısmi iş sözleşmesi kapsamında çalışan bir işçinin yıllık izin hakkı 14 gündür.
Mevsimlik İşlerde Yıllık İzin
4857 sayılı İş Kanunu’nun, 53.maddesine göre; mevsimlik işlerde çalışan işçilerin yıllık izin hakkı yoktur. Fakat bireysel iş sözleşmesi ile yıllık ücretli izne ilişkin hükümler düzenlenebilir ve mevsimlik işlerde çalışan işçiler için yıllık izin hakkı tanınabilir.
Yargıtay kararlarına göre; işçinin mevsimlik çalıştığı belirtilen dönemde yapılan işin gerçekten mevsime bağlı olarak yapılması gerektiği, yapılan iş mevsimlik olmadığında bu sürenin yıllık izin hesabında dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir ve mevsimlik işçinin bir takvim yılında 11 ayı aşan çalışması için yıllık ücretli izin hakkı doğmaktadır.
Ölüm İzni
İşçinin annesi veya babasının, eşinin, kardeşinin veya çocuklarının ölümünde 3 güne kadar izin verilmesi gerekmektedir.
Evlilik İzni
İşçinin yeni evlenmiş olmasından dolayı 3 günlük yasal izni vardır. Devlet memurları için evlilik izni 7 gündür.
Analık Halinde Çalışma Ve Doğum İzni
Kadın işçilerin doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre için çalıştırmamaları esastır. Çoğul gebelikte 8 haftalık süreye 2 hafta daha eklenir ve yine normal şartlarda gebe kadın 30.haftadan itibaren doğum iznine ayrılmalıdır.
Doğum süreci 40 hafta olarak hesaplanır. Normal şartlar altında doğum izni 32.haftadan itibaren başlar. Doktor onay verdiğinde yani rapor verildiğinde doğumdan önce kullanılan 8 haftalık izin süresi 3 haftaya kadar düşebilir (37.haftaya kadar çalışma devam edebilir. Doğum öncesi 3, doğum sonrası 13 olmak üzere 16 hafta doğum izni kullanılmış olur) ve 16 haftayı tamamlayacak şekilde doğumdan sonra kullanılabilir. Özetle, doktor raporu varsa 32 ve 37.haftalar arasında 5 hafta çalışılmasında sakınca yoktur. Doğuma 3 hafta kala kadın işçi, doğum iznine ayrılmalıdır.
Kadın işçinin erken doğum yapması halinde doğumdan önce kullanmadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenebilir. Gebelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir.
İsteği halinde kadın işçiye 16 haftalık süre sonunda 6 ay ücretsiz izin verilebilir. 6 aylık süre kanundan gelen zaruri bir süredir ve işverenin inisiyatifinde değildir. Doğum iznine hak kazanabilmek için o işyerinde belli bir süre çalışma koşulu aranmamaktadır ve 1 yılda en az 90 gün kısa vadeli sigorta kolları primi ödenmiş olması gerekmektedir.
Yeni İş Arama İzni
Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için iş saatleri içinde ücret kesintisi yapmadan izin vermek zorundadır. İş arama izni günlük 2 saatten az olamaz. İşçi isterse, bu izin sürelerini birleştirerek kullanabilir.
Eşinin Doğum Yapması Halinde
İşçiye 5 gün izin verilir. (İşçinin Babalık İzni)
İşçinin Yarım Günlük Doğum İzni
4857/74 Analık izninin bitiminden sonra kadın işçi ile 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri halinde 1.doğumda 60 gün, 2.doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda ise 180 gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çoğul doğumda bu süreler 30 gün uzar. Engelli doğum olması halinde ise bu süreler 360 gün olarak uygulanır.
Süt İzni
4857 sayılı Kanunun 74.maddesine göre; işveren kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni vermekle yükümlüdür. Bu sürenin hangi saatler arasında kaça bölünerek kullanılacağı noktasında işçi yetkili değildir. Toplu izin kullanımı için işçi ve işverenin anlaşması gerekmektedir.
İş Kanununa göre; 4/A kapsamında çalışan işçiler, süt izni sırasında bir kaza ile karşı karşıya kalırsa bu kaza; iş kazası olarak nitelenmektedir. (Örneğin; çocuğun bulunduğu yere gidiş-geliş esnasında geçirdiği trafik kazası)
İşçinin Engelli Çocuk Tedavisi İzni
En az %70 engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılmak kaydıyla, 1 yıl içinde toptan ve bölümler halinde 10 güne kadar ücretli izin verilir.
İşçinin Evlat Edinme İzni
4857/74 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene Çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten itibaren 8 hafta analık hali izni kullandırılacaktır.
Ek Kaynak: Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği